Zasiedzenie nieruchomości po osobie zmarłej.

Zasiedzenie po osobie zmarłej na jej rzecz możliwe jest do przeprowadzenia przed Sądem w sytuacji, gdy osoba ta przez okres 20 lub 30 lat dysponowała posiadaną przez siebie nieruchomością jak właściciel. Wniosek o zasiedzenie na rzecz osoby zmarłej mogą złożyć spadkobiercy, po uzyskaniu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Zasiedzenie na rzecz osoby zmarłej oznacza, że w toczącym się postępowaniu o zasiedzenie nieruchomości, sąd stwierdza, że osoba zmarła nabyła własność nieruchomości przez zasiedzenie. Stwierdzenie przez osobę zmarłą zasiedzenia nieruchomości ma ten skutek, że nieruchomość wchodzi do majątku spadkowego i podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych. 

Zasiedzenie po rodzicach lub po innej osobie zmarłej.

Można przeprowadzić postępowanie o zasiedzenie po rodzicach lub innej osoby zmarłej wówczas gdy łączny czas posiadania samoistnego przez zmarłych rodziców lub inną osobę wynosi w sumie 20 lub 30 lat. Zasiedzenie po nieżyjących rodzicach najczęściej wykazywane jest przez dzieci będące spadkobiercami w sytuacji gdy choć jedno z rodzeństwa posiada samoistnie nieruchomość, która wcześniej była w dyspozycji rodziców.

Zasiedzenie a inni spadkobiercy.

Spadkobiercy, przeciwko którym upłynął termin zasiedzenia są uczestnikami postępowania. Dochodzi wówczas do rozpoczęcia procedury mającej na celu zakończenie się stwierdzeniem zasiedzenia przeciwko spadkobiercom. Spadkobiercy w postępowaniu mają prawo powoływać argumenty na przytoczone przez siebie twierdzenia mające na celu unicestwienie stwierdzenia zasiedzenia. Zasiedzenie nieruchomości przeciwko spadkobiercom jest potwierdzeniem istniejącego między spadkobiercami stanu faktycznego. Sądowe stwierdzenie zasiedzenia ma potwierdzić fakt nabycia własności na rzecz konkretnej osoby i potwierdzić tym samym istniejący stan faktyczny.

Czy przy zasiedzeniu trzeba spłacać spadkobierców?

Jeżeli przedmiotem zasiedzenia jest nieruchomość uzyskana w drodze dziedziczenia, pozostali spadkobiercy nie rościli do niej praw i doszło do zasiedzenia to nie trzeba spłacać spadkobierców.

Czy do zasiedzenia potrzebne jest postępowanie spadkowe?

Do stwierdzenia zasiedzenia nie jest potrzebne postępowanie spadkowe o ile wszystkie osoby zainteresowane w sprawie zostały wezwane do udziału  w sprawie. Postępowanie spadkowe ma na celu ustalenie spadkobierców. Jeżeli natomiast w sprawie o zasiedzenie wyjdzie na jaw, iż inne osoby mogą być zainteresowane wynikiem postępowania Sąd wezwie je do udziału w sprawie. Typową sytuacją, w której dla ustalenia kręgu zainteresowanych w sprawie o zasiedzenie spadkobierców konieczne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego jest taka, w której dochodzi do doliczenia czasu posiadania nieruchomości przez spadkodawcę.

Jak wskazał Sąd Rejonowy w Białymstoku: „W orzecznictwie i piśmiennictwie wyjaśniono, iż w sprawie o zasiedzenie do kręgu zainteresowanych należy zaliczyć nie tylko dotychczasowego właściciela i jego spadkobierców, ale także pozostałych – innych niż wnioskodawca – posiadaczy samoistnych, posiadaczy zależnych, osoby dysponujące prawem rzeczowym na zasiadywanej nieruchomości, jak też posiadaczy gruntów sąsiednich, jeżeli roszczą sobie prawo do własności nieruchomości lub przygranicznych pasów gruntu[1]”.

Do stwierdzenia zasiedzenia przez osobę uprawnioną dochodzi na postawie złożonego wniosku do Sądu. We wniosku należy wskazać uczestników postępowania, przeciwko którym doszło do zasiedzenia nieruchomości oraz inne osoby uprawnione. W przypadku np. doliczenia czasu posiadania przez spadkodawcę spadkobiercy są osobami uprawnionymi, które powinny zostać wskazane we wniosku.

Kodeks postępowania cywilnego wskazuje zasadę, zgodnie z którą w sprawie o zasiedzenie konieczny jest udział wszystkich osób zainteresowanych na co wskazuje art. 510 §1 i §2: „Zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem. Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie. Jeżeli okaże się, że zainteresowany nie jest uczestnikiem, sąd wezwie go do udziału w sprawie. Przez wezwanie do wzięcia udziału w sprawie wezwany staje się uczestnikiem. W razie potrzeby wyznaczenia kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane, jego wyznaczenie następuje z urzędu[2]„

Zasiedzenie a postępowanie spadkowe.

Jeżeli do zasiedzenia nieruchomości dochodzi przeciwko osobom, które są spadkobiercami, tym samym dochodzi do zasiedzenia udziałów spadkowych wówczas postępowanie spadkowe, stwierdzające osoby uprawnione do spadku należy przeprowadzić, aby ustalić krąg osób uprawnionych jako uczestnicy do udziału w sprawie. Jeśli natomiast do zasiedzenia nieruchomości dochodzi przeciwko osobom żyjącym, np. ujawnionym w księdze wieczystej wówczas nie ma konieczności przeprowadzać postępowania spadkowego.

Jak doliczyć posiadanie zmarłego?

Do przeniesienia posiadania dochodzi wskutek spadkobrania. Jeżeli zatem spadkodawca był w posiadaniu samoistnym prowadzącym do zasiedzenia nieruchomości, można czas jego posiadania doliczyć do czasu posiadania samoistnego przez spadkobiercę.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy: „Wykładnia art. 176 § 2 k.c. musi uwzględniać zasady dotyczące dziedziczenia, według których spadkobiercy wchodzą we wszystkie prawa i obowiązku zmarłego spadkodawcy. Dotyczy to również sytuacji faktycznych z udziałem spadkodawcy, z którymi właściwe przepisy wiążą określone konsekwencje prawne, w tym posiadania. W konsekwencji spadkobiercy wchodzą wskutek dziedziczenia także w sytuację prawną spadkodawcy związaną z posiadaniem rzeczy, a zaliczenie posiadania rzeczy przez poprzenika prawnego, na podstawie art. 176 § 1 w zw. z § 2 k.c., powinno nastąpić na rzecz każdego ze spadkobierców, ale tylko w granicach nabytego udziału w spadku[3]”.

[1] Postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2011 r. II Cz 1027/10.

[2] Link: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640430296 dostęp dnia 10.05.2021r.

[3] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2013 r. II CSK 445/12.

[4] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93). Link: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093 dostęp dnia 10.05.2021r.